Con người khai thác nước ngầm quá mức có thể khiến môi trường bị ảnh hưởng. Ảnh: Sumeth c/Shutterstock

Con người khai thác nước ngầm quá mức có thể khiến môi trường bị ảnh hưởng. Ảnh: Sumeth c/Shutterstock

Cực quay của Trái Đất, điểm mà Trái Đất xoay quanh, không cố định. Nó di chuyển trong một quá trình gọi là chuyển động cực, khi vị trí của cực quay thay đổi so với lớp vỏ Trái Đất. Quá trình này có thể được hình dung như một con quay; nếu trọng lượng phân bố của con quay thay đổi, nó sẽ quay khác đi. Sự phân bố nước trên hành tinh hoạt động tương tự. Khi nước dịch chuyển, nó thay đổi cách Trái Đất quay, theo IFL Science hôm 28/11.

“Cực quay của Trái Đất thực sự thay đổi rất nhiều”, TS Ki-Weon Seo, nhà địa vật lý tại Đại học Quốc gia Seoul, giải thích trong một tuyên bố về nghiên cứu năm 2023 được công bố trên Geophysical Research Letters. “Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy trong số các nguyên nhân liên quan đến khí hậu, việc phân phối lại nước ngầm thực sự có tác động lớn nhất đến sự trôi dạt của cực quay”, ông nói.

Nước ngầm khác với nước sông và hồ. Nó là nước ẩn dưới lòng đất và tích tụ từ mưa và các dạng kết tủa khác. Khi nước thấm vào đất, nó từ từ thấm xuống các tầng chứa nước tự nhiên – các bể chứa ngầm. Loại nước này là một đặc điểm quan trọng của vòng tuần hoàn nước vì nó cung cấp nước ngay cả trong thời kỳ mưa ít.

Ngày nay, khoảng 50% dân số thế giới phụ thuộc vào nước ngầm để lấy nước uống và 1/3 lượng nước tưới tiêu trên thế giới. Theo truyền thống, con người tiếp cận loại nước này thông qua giếng, lỗ khoan… Tuy nhiên trong suốt thế kỷ 20, các xã hội hiện đại đã bắt đầu khai thác các bể chứa nước ngầm ở quy mô lớn hơn nhiều. Nghiên cứu chỉ ra, từ năm 1993 đến 2010, con người đã bơm 2.150 tỷ tấn nước ngầm.

Năm 2016, các nhà khoa học đã cảnh báo sự phân bố của nước có thể làm thay đổi vòng quay của Trái Đất. Nhưng vào thời điểm đó, hiện tượng này còn thiếu chi tiết về cách sử dụng nước ngầm có thể liên quan đến điều đó.

Sau đó nhóm nghiên cứu của TS Ki-Weon Seo đã mô hình hóa những thay đổi quan sát được trong sự trôi dạt của cực quay Trái Đất và sự chuyển động của nước. Họ đã chạy nhiều kịch bản và tìm ra phương án duy nhất phù hợp với mức trôi dạt 4,3 cm mỗi năm tương ứng với 2.150 tỷ tấn nước ngầm được phân phối lại đã được tính toán trước đó.

Nghiên cứu này đã định lượng một cách hiệu quả vai trò của việc bơm nước ngầm đối với chuyển động cực và biến đổi khí hậu. Mặc dù sự dịch chuyển cực do loại hình khai thác này gây ra có thể sẽ không làm thay đổi cách các khu vực có nguy cơ trải qua các mùa, nhưng sự dịch chuyển cực có thể tác động đến khí hậu.

Bảo Anh (Theo IFL Science)